Evren ve dünyaya ait kronoloji (andizin) çalışmasıdır, çağlara ait tablolar için Çağ sayfasına bakılması gerekmektedir.
13,5 milyar yıl önce Büyük patlama ile maddenin evriminin başlaması : Big Bang 12
Büyük patlamadan 10<sup>-35</sup> saniye sonra atom altı parçacıkları ; Kuarkların oluşması
Büyük patlamadan 1 saniye sonra Gama ışınları
Büyük patlamadan 3 dakika sonra genişleyen evrenin yarıçapı 40 ışık yılı noktaya ulaşması
Büyük patlamadan 100 bin yıl sonra maddenin görünmesi
Büyük patlamadan 3 milyon yıl sonra ilk elementler Helyum ve Hidrojen’in ortaya çıkması 3
5 milyar yıl önce, Güneş’in oluşması
4,5 milyar, Dünya’nın oluşması
4 milyar, Ay’ın oluşması
3,5 milyar Canlılığa geçiş ve tek hücreliler
3,465 milyar, Cyanobacteria benzeri canlılar
3 milyar, prokaryotlar (çekirdeksiz tek hücreliler)
2 milyar, ökaryotlar (çekirdekli tek hücreliler)
1,5 milyar, 600 milyon, bakteriler – deniz yosunları – mantarlar – ilkel canlılar
1,2 milyar, eşeyli üreme
700 milyon hayvanlar ve bitkiler farklılaşıyor
600-530 milyon, omurgasız deniz canlıları
530 milyon, omurgalı deniz canlıları, yaşamın karalara geçmeye başlaması
500-400 milyon, kabuklular, midyegiller, deniz yosunları, su otları
445 milyon, ilk gerçek çeneliler
430 milyon, ilk çok bacaklılar
İlk kemikli ve kıkırdaklı balıklar
419 milyon, ilk et yüzgeçliler
400 milyon, ilk dört üyeli benzeri et yüzgeçliler (tetrapodomorflar)
360 milyon, ilk dört üyeliler, ilk böcekler
359-323 milyon, Missisippiyen dönemi, karaların genişlemesi, ilkel kafadan bacaklılar, kanatlı böcekler, sürüngenler, memeli benzeri sürüngenler
323-299 milyon, Pennysylvanian dönemi, sıcak iklim, bataklıklar, iri sürüngenler, Böcekler
299 milyon, Pelikozorlar
275 milyon, ilk terapsidler
260 milyon, ilk sinodontlar
240 milyon, ilk dinozorlar
Triyas dönemi, volkan etkinlikleri, deniz sürüngenleri (ihtiyozorlar, plesiyozorlar), teruzorlar
225 milyon, eski (arkaik) (yumurtlayan) memeliler (mammaliamorpha)
200 milyon, Triyas-Jura yok oluşu
Dinozorların çeşitlenmesi
160 milyon, ilk doğuran memeliler
150 milyon, ilk kuşlar
145 milyon, Jura-Kretase yok oluşu
Çiçekli bitkiler, günümüz böcekleri
66 milyon, Kretase-Tersiyer yok oluşu (kuş olmayan dinozorların, teruzorların, plesiyozorların ve bazı ilkel memeli gruplarının soyunun tükenmesi), plasentalı ve keseli memeliler
66-55 milyon, Paleosen dönemi, günümüz memeli takımlarının en eski üyeleri, ilk primatlar, mesonychianlar, condylarthlar
55-33 milyon, Eosen dönemi, ilk atgiller, devegiller, gergedanlar, prosimiyenler, arkaik balinalar, ilk maymunlar (antropoidler), entelodontlar
33-23, Oligosen dönemi, ilk kedigiller, ilk insansılar, Yeni Dünya maymunları, modern balinalar, boynuzlugiller, geyikgiller,
23-5.3 milyon, Miyosen çağı, su aygırları, Zürafagiller, hominidler
13 milyon, Pongineler (Orangutan soy ağacının ayrılması)
7-10 milyon, hominineler (Goril, Şempanze ve insan soy ağacının ayrılması)
5.3-2.5 milyon, Pliyosen çağı, dağların yükselmesi, iklimin soğuması, kılıç dişli kaplanlar, mamutlar,
5 milyon, insansıların dikilmesi (homininanlar) (ayağa kalkması)456
4-3 milyon, Australopithecus
3 milyon, insan cinsi (homo) ve onun ilk türü (homo habilis)
2,5 milyon, kültürel evrimin organik evrim önüne geçmesi,
2,5 – 2 milyon, yetenekli insan (homo habilis), taş aletler
2 milyon, Kuaterner dönemi, Pleyistozen çağı (10 bin yıl öncesine kadar) dik insan (homo erectus), buzulların yayılması
500 bin, Ateş kullanımı
200 bin, Çağdaş tipte düşünen insan (modern homo sapiens) (bugün var olan ırklar), din 7
14 bin, Hayvanların evcilleştirilmesi9
Avrupa'da Mezolitik, Ön Asya'da Protoneolitik
Holosene jeolojik çağının başlangıcı (11,4 bin yıl önce - günümüz)
MÖ 10 bin – Holocene çağı, Asalaklıktan üreticiliğe geçiş
MÖ 8000 – Tarım, yerleşik hayat
MÖ 6000 – Dokumacılık, keten, sal, orak, Öküzün evcilleştirilmesi
MÖ 5000 – Sulama, terazi
MÖ 4000 – Bakır, güneş saati, Pakistan'da İndus Uygarlığı
MÖ 3600 – Bronz kullanımı
MÖ 3500 – Sümerlerde Tekerlekli arabalar-yazı-saban , Mısır’da Nehir kayıkları
MÖ 3000 – Eşitlikçi ilkel topluluktan katmanlı uygar topluma geçiş (Uluslar) , Mum kullanımı
MÖ 2800 – Takvim
MÖ 2650 – Taş anıtlar
MÖ 2500 – Edebiyat (Homeros’un İlyada ve Odysseia), Cam
MÖ 2340 – İmparatorluklar
MÖ 20. yüzyıl – At’ın evcilleşmesi , Fenike şehir devletleri
MÖ 18. yüzyıl – Matematik ve Gökbilim ,Fermantasyon
MÖ 17. yüzyıl – Hammurabi Kanunları
MÖ 15. yüzyıl – Tıp, Ebers Papirüsü, Alfabe
Orijinal kaynak: dünyanın evrimi kuramı. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ayrıntılı bilgi : İnsanlık Tarihi, Alaeddin Şener, sayfa 33-38 ↩
Bilim ve Teknik Dergisi sayı: 377 ↩
Büyük patlamadan sonraki aşamalar :Yaşamın Kökeni, Osman Gürel, Sayfa 13 ve 48) ↩
Bilim ve Buluşlar Tarihi, Isaac Asimov, sayfa 9-12 ↩
Bilim ve Teknik Dergisi sayı: 373 ↩
İnsanlık Tarihi, Alaeddin Şener, sayfa 48-64 ↩
Bilim ve Buluşlar Tarihi, Isaac Asimov, sayfa 17, Cenazede yiyecek ve içecekler sık sık ölüyle gömülüyordu. Eğer ölümden sonra hayat olduğunu hissettilerse bunu din dediğimiz şeyin ilk olarak ortaya olarak düşünebiliriz ↩
31 bin, Güney Afrika’daki Classies
Irmağı ağzındaki Cosquer
Mağarası en eski resimleri
31 bin, Fransa’daki Chauvet
Mağarası resimleri
25 bin, Cosquer Mağarası resimleri
17 bin, Lascaux mağarası resimleri
15 bin, Tuc d’Audoubert
Mağarası resimleri
13 bin Niaux Mağarası resimleri ↩
1950’lerde Kuzey Irak’ta insanlarla birlikte köpek fosilide bulunmuştur ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page